Het Terneuzer Steinmeyer-orgel (1924/op. 1385) dat dit jaar 100-jaar zou worden!

In 1924 bouwde de Duitse firma Steinmeyer een tweeklaviers orgel met 26 stemmen voor de Gereformeerde Kerk aan de Noordstraat in Terneuzen. Tussen 1950 en 1960 werd het orgel gerestaureerd. Toen de kerk in 1986 werd gesloten, werd het orgel gedemonteerd. Een orgelliefhebber heeft het orgel toen voor een lage prijs gekocht en opgeslagen in zijn landbouwschuur, 36 jaar lang!
En nu is het er niet meer.

Bram (62): “Ik heb het orgel toen gekocht vanwege zijn mooie en warme klank. Het plan was het orgel weer op te bouwen in mijn schuur. Maar om zo’n orgel zelf overeind te zetten, heb je ongeveer drie jaar nodig. Ik heb ook geprobeerd het orgel te verkopen maar er was geen belangstelling voor. Bovendien moest er zo veel gebeuren want er ontstonden problemen zoals houtworm in verschillende onderdelen en waterlekkage die o.a. de speeltafel beschadigde.”

Wat is er dan overgebleven van het orgel, vroeg ik aan Bram.

Drie tot vijf weken geleden lukte het orgelbouwer Sicco Steendam van Steendam Orgelmakerij te Roodeschool, toch de kleinere metaalpijpen en de houtpijpen te redden. Steendam die in Terneuzen was voor het orgel in de Gereformeerde Kerk, werd gevraagd of hij interesse had in het Steinmeyer-orgel. Die onderdelen liggen nu bij hem.

Herman de Boer die al lang geïnteresseerd was in dit orgel, werd hiervan op de hoogte gesteld en nam meteen contact op met Steendam. In 1995 mocht De Boer het Steinmeyer-orgel uit Krimpen aan den IJssel kopen van Steendam, toen hij een nieuw orgel in de Oud-Gereformeerde Kerk zou plaatsen. De onderdelen van dit orgel en die van het orgel uit de Amsterdamse Prinsessekerk staan sinds 2003 in De Boers B&B Pension de Boerderij in Berdorf (L). Hij hoopt in de nabije toekomst terug te komen met alle orgelonderdelen en hier iets mee te doen.

Misschien enigszins begrijpelijk dat zoiets gebeurt bij zo’n orgel dat zo lang in een schuur opgeslagen heeft gelegen. Toch vind ik het treurig dat dit Terneuzer Steinmeyer-orgel, dat ik in oktober 2019 heb bezocht, en dat dit jaar 100-jaar zou worden, ‘geruisloos’ is verdwenen.

Toen het Bussumse Steinmeyer-orgel in 2012 uitgebreid moest worden met een Bazuin 16', is Ronald van Baekel van Adema Kerkorgelbouw bij Bram langs geweest om de maten van de bazuin te meten. Ronald van Baekel: “Alles, ook de windlade, was verkeerd opgeslagen. 


De pijpen stonden allemaal in dozen, rechtop. We hebben de Bazuin opgezocht, opgemeten en hebben een geheel nieuwe gemaakt. Met één verschil: de Bazuin in Terneuzen werd destijds ingekort gemaakt vanwege plaatsgebrek in de kerk.

De bekers die het geluid versterken, hadden de helft van de lengte die ze eigenlijk moeten hebben. In Bussum was er genoeg ruimte om de bekers de volledige lengte te kunnen geven. Ook werd een trekknopje bijgemaakt in de stijl van Steinmeyer. De Bazuin is helemaal achteraan opgesteld bij de overige pedaalregisters.”

Gelukkig blijft de Bazuin in Bussum als een mooie herinnering aan de Terneuzer Bazuin klinken!

Er zijn drie van de acht Steinmeyer-orgels in Nederland die nog steeds worden bespeeld: in Alphen aan den Rijn, Bussum en het Steinmeyer/Pels-orgel in Papendrecht. En ook zijn er signalen dat Herman de Boer, die de onderdelen van de Steinmeyer-orgels uit het Amsterdamse Prinsessekerk orgel en Krimpen aan den IJssel in zijn B&B Pension de Boerderij in Berdorf (L) heeft staan, in de nabije toekomst terugkomt met zijn orgelonderdelen en hier iets mee gaat doen. Fingers crossed!!